Sudtonggan


Ang Pagpakisaynd Alang sa Tawhanong Kaugmaran maoy unang lakang nga gipasingdahan sa mga molupyo sa Sudtonggan, usa ka gamay nga balangay nga ana-a mahimutang sa su-ok sa Maktan, mga kinse kilometros gikan sa dakbayan sa Sugbo nga ana-a gaynd sa taliwala sa Pilipinas. Kining maong balangay sa Sudtonggan nagabarog sa tumoy sa hataas nga dalan ug daplin sa Suba sa Gabi nga maoy nag-ulang sa dakbayan sa Lapu-Lapu ug lungsod sa Cordova.

Giliyokan kini sa mga panas ug hait nga mga bato. Ang mga proyekto nga gilaraw alang sa balangay maoy hingpit nga mga panlimbasog nga adunay kalabutan sa pagpauswag sa ekonomikanhon ug katilingbanong pamuyo. Nasugdan kini pinaagi sa panaghiusa sa katoyo-an sa ba langay sa Sudtonggan ug mga molupyo nga may pagtagad ug kahingawa sa dakbayan sa Lapu-Lapu, binuligan sa pasi-ugda sa mga puno-an sa dakbayan.

Ang katoyo-an niini mao ang pagtukod ug pag-ugLa ug dugokan sa katilingbanong pangalagad nga gikinahanglan sa katilingban nga kanhi wala igkita sa Sudtonggan, ug ang pag pauswag sa ekonomikanhong baruganan aron molihok kini padulong sa buhong nga pamoyo, ug aron kabuhian ang mga maayo ug hingpit nga pangisip alang sa kaayo han saatilingban ug mga molupyo. Kining proyektoha maoy usa ka pasundayag sa mga paagi nga masunod sa ubang mga dapit. Ang nasud sa Pilipinas nagmugna sa bag-ong hugna sa iyang kasaysayan niadtong 1972 sa diha nga gipasingdahan ang programa alang sa Bag-ong Katiligban.

Human sa mga katalagman gumikan sa dautang panahon ug kadanghag sa tawo nga nahi aguman sa nasud sugod sa 1960, ug tungod sa mga kalagot ug kasuko sa mga tawo, ang Bagong Katilingban nagpasiugda ug mga kalihokan alang sa pagpanalipod sa atong palibot, limpiyo nga pamuno-an, maayong kaakohan sa panalapi, kalinaw, disiplina sa pagtu-on ug labi sa tanan, ang pagbanhaw sa kalabutan sa mga molupyo sa balangay ug sa katilingban. Nga sila mabuhi nga wala magsalig sa kusog sa uban maoy unang tumong. Ang yawi o' tema sa Bag-ong Katilingban mao ang kausaban sa barangay, ang kinagamyang bahin sa lokal nga pamolitika ug ang pagbansay sa epektibong local nga pagpangulo.

Ang pagpauswag sa katilingbanon ug ikonomi" kanhong kahimuan mao ra ang makasanta ug makapugong sa paglangyaw sa mga molupyo niini ngadto sa ubang dapit. Tungod niini, ang "Proyekto Sa Tawhanong Kaugmaran Sa Sudtonggan" nagasaad sa usa ka maayo ug masilakong timaan sa Pilipinas nga kining gipasingdahan maoy sumbanan sa mga panlimbasog alang sa kaayohan. Sumala sa kasaysayan ug pagkabutang niini, ang Pilipinas nabahin sa tulo ka pundok nga mga pulo: ang una mao ang Luzon nga ana-a nahamutang sa amihanan; Minda - nao nga ana-a sa habagatan, ug ang Visayas nga ana-a mahimutang sa taliwala sa pundok. Nahi-apil niini mao ang mga pulo sa Panay, Cebu, Negros, Bohol, Leyte ug Samar.

Sulod sa maong pundok nga mao ang Visayas, ang Cebu maoy gi-ila nga pusod gayud sa negosyo sukad pa sa pag-abot sa mga Espanol sa dugay nang pana hon. Ang Sugbo adunay 250 ka kilometro ang gitas-on ug 50 kilometros ang gilap don. Dinhi usab nimo makita ang labing daghang mga molupyo sa tibu-ok nasud | nga may gidaghanon nga 410,000 ka mga molupyo. Kining maong gidaghanon ika | duha lamang sa Manila sa gidak-on. Sa iyang kasaysayan gibantog siya nga ang labing maayong dunggo-anan lakip niini ang iyang inila nga magbubuhat sa mga sakyanan sa dagat, ug makita usab ang labing daghan nga mga marinero. Makita nimo sa sidlakang dapit sa Sugbo ang pulo sa Maktan.

Kini gisumpay sa pulo sa Sugbo pinaagi sa pagLuhat sa usa ka dakung tulay o taytayan nga puthaw. Ang gidak-on niini 69.8 kilometro kuadrado lamang apan adunay molupyo nga may gidaghanon nga 80,000 ka libo ka mga tawo. Ang dakbayan sa Lapu-Lapu ug ang lungsod sa Cordova maoy pusod sa lungsodnong kinabuhi. Mao kini ang tinubdan sa kaliho kang pamuno-an sa gobyerno. Ang kasaysayan sa Maktan nahibalik dayon sa diha SUK nga sa tuig 1521, ang Portugues nga langyaw nga si Hernando Magallanes buot mopukan sa malinawon nga ginharian ni Hari Lapu-Lapu. Nahitabo ang dugoong panag bugno sa duha. Si Magallanes napukan sa natad sa Maktan ug kini nakapalangan sa tinguha sa Espanya sa pagsakop sa maong dapit sa iyang pagmando.

Ang Mactan Air · Base nagsugod ingon nga usa ka sentro sa pagmando sa mga Hapon panahon sa · ikadahang gubat sa kalibutan ug sa ulahi gipadak-an sa mga puersa sa Estados Unidos · ingon nga sukaranan sa kasangkapan alang sa Tietnam, karon gigamit ingon tugpa hanang internasyonal sa dakbayan sa Sugbo. Ang Sudtonggan macy usa ka gamay, hawa, nga sitio o balangay, nga nahimutang ubos sa agi-anan sa ayroplano nga molupad ug motugpa diha sa kasadpang bahin sa · pulo. Ang ngalan nagapasabot "sulod sa halayo nga katonggan" ug ang Sudtonggan giingon nga maoy usa ka dapit nga tago-anan sa nagkalain-laing mga panahon kaniad to, lakip sa mga tuig sa ikaduhang gubat sa kalibutan panahon sa pagmando sa Hapon.

Sa pagkakaron kini maoy usa ka balangay sa mga tawo nga batid sa pagbuhat pinaagi sa kamot, nga wala kaayoty dakung kausaban gikan pa sa daw walay kata pusang katuigan ug ngani matag adlaw kini nahipugwat pinaagi sa mga urog, eko nomiya, balita, ug mga pagpangandoy sa gawas sa kalibutan. Ang mga molupyo nasayud nga ang kaugmaon nagakinahanglan sa usa ka bag-ong paagi sa pagpuyo apan nakita nila ang ilang kaugalingon nga nahimutang sa nalukbang sirkulo sa eko _ nomikanhon ug katilingbanon nga gikan niini kinahanglan nga sila moikyas pinaagi sa pagbiya o pagkahimong biktima paingon sa nagakausab nga mga sulog sa kahi gayonan nga niini sila walay pangandam. Ang dapit nga nahimutangan sa proyekto gibana-bana nga adunay 100 ka mga ektar yang ynta nga naputos sa dagkong mga bato nga anupogon.

Ang utlauan dapit sa ok habagatan ug amihanang-kasadpan mao ang mga tangke sa isda nga nahilumbay sa da Suba sa Gabi, sa amihanang-sidlakan mao ang duas nga umahan nga gitiman-an sa sa usa ka nagbinugtong nga kahoyng doldol, ug dapit sa habagatang-sidlakan ana-a ug ang daghan kaayong mga batong lag-it ug nokanuk. Gibana-bana nga ang mga molup nga yo nakaabot ug 850, ug niini 50% mga bata nga ubos sa 15 anyos ang panuigon. Ang tna kahibalo sa pagbasa ug pagsulat gibana-bana nga makaabot ug 15 Ang tulonghaang lap elementarya nga naga-alagad sa balangay adunay usa ka kilometro nga gilay-on rsud ug maabot kini pinaagi sa pagbaktas ibabaw sa batoon ug gaangon nga dalan kong ika- maayo ang panahon.

Niining bag-o pa lang, pipila ka mga estudyante nakatapus sa ang hayskol (high school) ug sa pagkakaron adunay duha nga nagtungha. Ang mga ka mga himanang publiko nagalakip sa tulo ka gagmayag mga kapilya ug duha ka basket rimo bolan. Ang mga molupyo sa balangay moadto sa merkado sa Siyndad sa Lapu-Lapu 1gbo nga may 5 ka kilometro ang gilay-on. Bisan tuod adunay pipila ka sakyanang de k-on motor (tricycles) nga gipanag-iya sa mga taga-balangay, kadaghanan sa mga molupyo anon molakaw una ug 2 ka kilometro paingon sa Basak ug unya makahimo na pagsakay. sa Maoy ilang gigamit ang mga lamparilya (oil lamps) alang sa pagsuga ug ang tubig liho alang sa pag-inom gikuha gikan sa bukas nga mga atabay. Ang pagpangalagad sa ma diha ayong panglawas nahimutang sa Opon Emergency Hospital nga may 4 ka kilometros moang gilay-on.

Ang kakulang sa maayong pagka-on maoy kinadak-ang suliran sa pang ~anag- lawas. Midagsang usab ang sakit sa baga, mga sakit sa panit ug kalibang. Ang mga ma ran sa nanap sa balangay nagalakip sa usa ka buok kabaw, usa ka buok kabayo, mga n Air manok, ug mga kanding ug pipila ka mga baboy. Adunay napulo ka mga tindahang on sa sari-sari, gagmay kaayong mga tindahang nagabaligya ug 15 lamang ka mga matang, unidos nga nahimutang sa daghang bahin sa balangay. Ang mga tawo nga nanimahi pinaagi tugpa sa pagpamisi ang labing daghan kanila nagahilba gikan sa ika-upat nga klase sa lanot, ug unya pision kini alang sa tigpamalit pinaagi sa pakyaw didto sa Siyndad sa Sug bo. Adunay ubang mga tawo makasapi pinaagi sa pagbuak ug mga bato ginamit ang nutang mga kasangkapan sa kamot, pinaagi sa pagpangisda, ug pinaagi sa mga industriya diha ahin sa sa balay ingon sa ginama-sa-kamot nga kinhason ug pagla ug banig.

Adunay pipila ka onggan mga panday nga matag-karon-ug-unya atoa magtrabaho gawas sa balangay ug pipila kaniad sa mga lalake nagatrabaho ingon nga pahinante diha sa Siyudad sa Sugbo ug sa bara ndo sa dero. Ang matag panimalay adunay gamayng uma nga gitam-nan ug mais ug kamo igbuhat ting kahoy libot ug taliwala sa dagkong mga bato. Ang pagpanguma gihimo pinaagi ry kata- sa paggamit sa bolo ug marik. Gibana-bana nga adunay 75%ka pamilya nga nanag ekoiya ug yuta samtang ang uban gibaligya ang ilang kabtangan aron lang nga maka olupyo knarta ug karon nahimong mga sa-op sa ilang kaugalingong mga ynta, sanglit gipanag agpuyo iya kini sa mga nakapalit nga wala diha magpuyo. sa eko , pinaagi sa kahi ga ektar dapit sa




24 Projects